Genellikle Dünya’nın “kötü ikizi” olarak isimlendirilen Venüs, Güneş’e daha yakın olması nedeniyle kendi gezegenimizden epey farklı bir biçimde gelişti. Isının büsbütün hapsolduğu manasına gelen “kaçak” bir sera tesirine, karbon dioksit açısından güçlü kalın bir atmosfere, kurşunu eritecek kadar sıcak bir yüzeye sahip ve manyetik alanı yok.
Birkaç mürettebatsız bilimsel misyon, önümüzdeki on yılda bunun nasıl ve neden olduğunu inceleyecek. Ancak artık kimi bilim insanları, bir uçuş için oraya mürettebatlı bir misyon de göndermek istiyor ve bunun âlâ bir fikir olup olmadığı tartışılıyor. Lakin pek çok uzmana nazaran bu hiç de âlâ bir fikir değil.
Venüs’e gitmek neden çok güç?
Dünya’dan biraz daha küçük bir çapa sahip olan Venüs, Güneş’e daha yakın bir yörüngede dönüyor. Bu, yüzeydeki rastgele bir suyun oluşumundan kısa bir müddet sonra buharlaşmış olarak sera tesirini başlatacağı manasına geliyor. Erken ve daima volkanik patlamalar, lav ovaları yarattı ve atmosferdeki karbondioksiti artırdı. Sıcaklığı Dünya’dan yalnızca biraz daha yüksek olarak başlamış olsa da, şu anki yüksek kıymeti olan 475 °C’ye çıkaran kaçak sera tesirini başlattı.
Venüs yılı (225 gün) bizimkinden daha kısa olsa da, dönüşü çok yavaş (243 gün) ve “geriye doğru”, yani Dünya’nın aksisi istikamette. Yavaş dönüş, daima bir atmosfer kaybına neden olan manyetik alan eksikliği ile ilgili olarak görülüyor ve Venüs’ün atmosferi, gezegenin kendisinden daha süratli “süper dönüş” yapıyor. Birçok misyondan alınan imgeler, sülfürik asit damlacıklarından oluşan V biçimindeki bulut modellerini gösteriyor.
Venüs’e gitme fikri nasıl ortaya çıktı?
Zorlu şartlara karşın, kimi bilim insanları Venüs’ün bulutlarının kimi irtifalarda yaşanabilir şartlar barındırabileceğini varsayım ediyor. Venüs’ün bulutlarında, Dünya’daki mikroplar tarafından daima olarak üretildiği için potansiyel bir hayat belirtisi olan fosfini açıkça gösteren son ölçümler büyük bir tartışma yarattı. Bu yüzden, nereden geldiğini bulmak için daha fazla ölçüme ve araştırmaya gereksinimimiz var.
Venüs hakkında bildiklerimiz geçmişteki birkaç farklı keşif aracından geliyor. Örneğin 1970-82’de, Sovyet Venera 7-14 probları Venüs’ün şiddetli yüzeyine iniş yapmayı, iki saate kadar hayatta kalmayı ve bilgilerini ve fotoğraflarını geri göndermeyi başardı. Lakin Venüs’ün Dünya’ya nazaran bu kadar farklı bir formda nasıl geliştiği sorusu hâlâ varlığını koruyor. Bu sorular, birebir vakitte başka yıldızların etrafında dönen gezegenlerin hangilerinde ömür belirtileri olabileceğini anlamamıza da yardımcı olabilir.
Önümüzdeki on yıl içerisinde Venüs bilim insanları için çok faal bir devir başlıyor. NASA, 2021 yılında seçtiği iki vazife olan Veritas ve DaVinci+’ın 2028-2030 yıllarında fırlatılmasına karar verdi. Avrupa Uzay Ajansı, 2030’un başlarında EnVision vazifesinin fırlatılmasını planlıyor. Bunlar büsbütün tamamlayıcı vazifeler olacak ve Venüs’ün ortamı ve evrimi hakkında bize daha fazla bilgi sunmayı hedefleyen insansız misyonlar olarak öne çıkıyor.
Veritas, Venüs’ün yüzeyini haritlayarak jeolojik geçmişi, kaya bileşenleri ve erken suyun ehemmiyetini belirlemeye çalışacak. DaVinci+, bir yörünge aracı içerecek ve küçük bir prob atmosferde alçalarak atmosferinin yapısını ölçecek, gezegenin oluşumunu ve evrimini inceleyecek ve geçmişte bir okyanusa sahip olup olmadığına bakacak. EnVision, gezegenin yüzeyini, yüzey altını ve atmosferik iz gazlarını inceleyecek. Yüzeyi geçmişte başarılandan daha âlâ bir biçimde haritalamak için radar kullanacak.
Hindistan da Shukrayaan-1 isminde bir insansız vazife planlıyor ve Rusya, Venera-D isimli bir vazife öneriyor.
İnsanlı vazife fikrinin geçmişi
Venüs’ün yakınından geçecek beşerli bir misyon fikri 1060’ların sonlarında da önerilmişti ve insanları gezegenin etrafında döndürmek için bir Apollo kapsülünü kullanmayı içeriyordu. Lakin bu fikir, Apollo bittiği sırada sonlandırılmıştı. Artık, Artemis projesinin bir sefer daha Ay’a beşerli vazife hedefini taşıması ile birlikte öteki beşerli misyon fikirleri tekrar gün yüzüne çıkıyor ve Venüs’e beşerli vazife fikri de bu tekliflerin ortasında yer alıyor.
Bu misyon için fikir, Venüs’ün etrafında döndükten sonra Dünya’ya geri dönecek beşerli bir uzay aracı göndermeyi öneriyor. Bu çeşit bir misyon, bilim insanlarının, bağlantıda önemli bir gecikme olan beşerli derin uzay misyonlarında kullanabilecekleri teknikleri test etmelerine imkan tanıyacaktır. Bu yüzden bu cins bir vazife, Mars misyonları üzere gelecekteki daha karmaşık beşerli misyonlara hazırlanmamıza yardımcı olabilir. Lakin Venüs’te şartlar çok güçlü olduğu için mürettebat gezegene iniş ve gerçek bir atmosfer incelemesi yapamayacak.
Bu misyonu öneren araştırmacılar, birebir vakitte Venüs’ün yerçekimini Mars’a gidecek bir aracın yolunu değiştirmek ve direkt olarak Dünya’dan Mars’a gitmeye nazaran beklenen olarak vakit ve güç kurtarmak için kullanabileceğimizi de öneriyor. Bunun sebebi, direkt olarak Mars’a giden bir misyonda iki gezegenin yörüngesinin hizalanmasını beklememizin gerekmesi. Diğer bir deyişle, hem gidiş yolunda hem de dönüş yolunda hakikat fırlatma anını beklememiz gerekiyor. Lakin Mars’a gidecek bir misyon zati çok karmaşık olacağından ötürü, beklememiz gerekse bile direkt olarak gitmemiz, dizaynları kolay tutmamıza yardımcı oluyor.
Ayrıca Venüs’e gönderilecek beşerli bir vazife, yalnızca birkaç saat boyunca gezegenin etrafında durabileceği ve araştırmalara faal bir katkıda bulunamayacağı için, üstte bahsedilen avantajların dışında vazifenin kendisine bir katkıda bulunmadan misyon masraflarını arttıracaktır.