Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran Türkiye’de 2020’de 20 milyon 500 bin ton olan buğday üretimi geçen yıl 17.6 milyon tona düştü. Halbuki Türkiye’nin ortalama buğday tüketimi yılda 20 milyon ton. Yani üretim tüketimi karşılamıyor. Ayrıyeten Türkiye dünyanın değerli un üretici ve ihracatçı ülkeleri ortasında yer alıyor. Geçen yıl 3 milyon ton un ihraç edildi. Bu nedenle un ve makarna ihracatı için de buğdaya muhtaçlık var. Yerli üretim kâfi olmadığı için 2020’de 9.7 milyon, 2021’de de 7.5 milyon ton civarında buğday ithal edildi. Buğdayın yüzde 66’sı Rusya’dan, yüzde 18’i ise Ukrayna’dan alındı. Bu yıl kış aylarında fazla yağış olduğu için üretimde de artış bekleniyordu. Lakin üretici artan fiyatlar nedeniyle ya hiç gübre atamadı ya da daha az atmak zorunda kaldı. Akabinde ilkbahar yağışları da beklenilen seviyede gerçekleşmedi. Buğday daha başak vermeden tarlada sarardı. Birçok yerde çitfçi mahsülü erkenden biçip paketledi. Tüm bu nedenlerle bu yıl da buğday üretiminin 20 milyon tonun altında kalacağı yorumları yapılıyor.
Geçen yıl yerli üreticiden alınan buğdayın tonuna 2 bin 250 lira, makarnalık buğdayın tonuna da 2 bin 450 lira ödeme yapıldı.
İthalata yüksek ödeme
Meğer şu anda 6 bin ila 7 bin lira ortasında fiyatla buğday ithal ediliyor. Ekmeğe artırım gelmesin diye de fırıncıya yarı fiyatına satılıyor. Ziyan Hazine’den karşılanıyor. Bunun sürdürülebilir olmadığına dikkat çekiliyor. İthalatın artacağı vurgulanıyor. Lakin Türkiye’nin buğday aldığı Rusya ve Ukrayna savaşta. Bu nedenle yeni pazarlar aranıyor. Kanada, Litvanya ve ABD öne çıkıyor. İthalatın da maliyetli olacağı, önümüzdeki devirde fiyatların daha da artacağına işaret ediliyor.
Fabrikalar satıldı
Şekerde ise 400 bin ton ithalat kararı alınan bugünlere göz nazaran göre gelindi. 2018’de 25 şeker fabrikasından 10’u satıldı. Türkşeker, 2021’de Türkiye Varlık Fonu’na devredildi. Pancar ekim alanları azaldı. Takviye alamayan üretici alandan çekildi. Pancar ekim alanları 2021’de 3.3 milyon dekara geriledi. Artan girdi fiyatları nedeniyle kontratlı şeker pancarı üreticisi sayısı 93 bine kadar düştü. 2020’de 21 milyon ton olan üretim, kuraklığın da tesiriyle 2021’de 19.5 milyon tona geriledi. Üretimdeki düşüş ve yanlış siyasetler şeker fiyatlarına artış olarak yansıdı. İktidar ise fiyatları düşürebilmek için ithalat kararı aldı. Burada da Türkşeker devre dışı bırakıldı. Şeker-İş Sendikası’nın verdiği bilgiye nazaran ithalat kararı, dünya şeker fiyatlarının yüksek seyrettiği bir periyotta alındı. “İthalatın piyasayı ve fiyatları regüle etmeye yaramayacağı, tersine iç fiyatları yükseltici tarafta tesir yapacağı kesin olarak gözükmektedir” değerlendirmesini yapan Şeker-İş, “2022-2023 sezonununda yerli şeker arzı açısından külfetli olabileceğine dair korkuların olduğu değerlendirildiğinde, şekerde kendine kâfi bir ülke olmaktan süratle uzaklaşma riski ile karşı karşıya kalabileceğimiz kelam konusudur” açıklamasını yaptı.
‘Özelleştirmenin sonucu bu’
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin Demirtaş, “Şeker fabrikalarını özelleştirirseniz olacağı bu. Hiç şaşırmadım” dedi. Önümüzdeki periyotta nişasta bazlı şekerlerde (NBŞ) artış olabileceğine de dikkat çeken Demirtaş, “Tüm bunlar göz nazaran göre geldi. Bir vakitler Avrupa’da pancar şekerinde birinci beş içindeydik. Artık kendimize kâfi olmaktan çıktık. Şeker fabrikalarını sattılar. Alanların kimileri inşaat firması. Çiftçinin sigortasıydı bu kurumlar” diye konuştu. Buğday üretiminde de düşme beklendiğini belirten Demirtaş, üreticinin gübre atamadığını söyledi. Demirtaş, gübre fiyatlarındaki pahalılığa ve çiftçinin takviyesiz bırakıldığına dikkat çekerek, “Bu yıl 20 milyon ton buğday üretimi olacağına da inanmıyorum. Keşke olsa da yanılsak. Fakat alt gübre yok, üst gübre yok. Nasıl olacak?” diye sordu.