Tüketicinin balla ortasına “mesafe” koyması şu günlerde arıcıları kaygılandırıyor. Artan üretim maliyetleri karşısında direnip üretime devam mı edecekler, yoksa arılarından vaz mı geçecekler? Pekala, gerçek bala ulaşmakta zorlanan tüketiciyi neler bekliyor?
Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik kriz, yanlışsız ve pak besine ulaşım krizine hakikat gidiyor. Üretimdeki maliyetlerin artması tüketiciyi bütçesine uygun eserlere yönlendirirken, bir yandan da raflardaki hileli eserlerin sayısını da her geçen gün artırıyor. İstikrarlı ve sağlıklı beslenmenin olmazsa olmazı inançlı ve doğal eserlere ulaşmak ise bu kriz ortamında neredeyse imkânsız. Hem sağlıklı hem de daha ekonomik olan balı doğal yollarla üreten lakin ürettiği balı satma konusunda kaygı duyan arıcılar ise önümüzdeki döneme kovan sayısını azaltarak hazırlanıyor. Petekler krizin gölgesinde balla dolmaya başlarken, ürettiği balı tüketiciye ulaştırıp ulaştıramama konusunda tasa yaşayanlardan biri de 31 yıldır Malatya’da arıcılık yapan Baki Kubat. 90 kovandan 10’unu geçtiğimiz günlerde satmak zorunda kalan Kubat, “Binbir emekle ürettiğim balı satıp satamayacağım konusunda endişeliyim” diyor. Ekonomik krizin gölgesinde çiçeklenen bahar mevsimiyle birlikte masrafları da artan Kubat telaşlarını şu sözlerle tabir ediyor: “Bizim dönemimiz martta başlar, ekim sonunda da eseri alırız. Dönem başlamadan 15 gün evvel, şimdi çiçekler açmadığı için hem arıları beslemek hem de hastalıklara karşı korumak için özel olarak hazırladığımız keklerden vermeye başlarız. Sonrasında da şerbetle destekleriz ta ki dağdan bal gelene kadar… 10 kovana bir çuvaldan hesap yaparsak benim yalnızca bahar periyodunda 80 kovan arı için sekiz çuval şekere gereksinimim var ki buna sonbaharda yaptığımız destek dahil değil. Geçen yıl 210 lira olan şekerin çuvalı bugün 800 lira, o da bulabilirsen. Üyesi olduğum Arıcılar Birliği’nin aracılığıyla benim 420 liradan aldığım şekeri, birliğe üye olamayanlar alamadı.
Her yılın temmuz ayında arıcıya maliyeti hesaplanan balın, 2021’de maliyeti 23 lirayken bu yıl 65 liranın altında olmaması öngörülüyor.
MAZOTA GÜÇ YETMİYOR
Haziranın birinci haftası arıları, traktörle yaylaya götüreceğim. Her iki, üç günde bir de denetime gideceğim, ta ki balı alıp dönene kadar. Suyla çalışmıyor ki bu traktör… Geçen sene 55 lira olan petek bu yıl 90 lira. Her yıl dölleyip çoğaltmak için ana arı alman gerekiyor, onun da fiyatı 55’ten 120 liraya çıktı. Bunun ilacı var, kovanı var.
SOFRALARDAN BİRİNCİ ELENEN ESER
Ben her yıl aşağı üst bir ton geven ve anık balı üretiyorum. Aracısız bir formda de tüketiciye ulaştırıyorum. Geçen sene kilogramını 80 liraya sattığım balı bu masraflarla kaça satacağım? Krizin sofralardan birinci elediği eser bal oldu. Artık ben binbir emekle ürettiğim balı bu yıl satabilecek miyim, bunun tasasını yaşıyorum. Üretelim mi, üretmeyelim mi?”
İTHAL ŞEKER, İHRAÇ BAL
Muğla’da, Ordu’da, Tunceli’de Mersin’de döneme telaşla başlayan üreticinin problemlerini ve taleplerini lisana getiren Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği (TAB) Lideri Ziya Şahin, “Bugün ülkemizde 82 bin aile geçimini arıcılıkla sağlıyor. Bunların da yüzde 75-80’i gezgin, yani 10-30 bin km yol kat ederek arıcılık yapıyor. Bu da demek oluyor ki Türkiye’deki arıcıların en büyük sorunu mazot. Bunu arı yemi olarak kullandığımız şeker takip ediyor. Mazotun ve şekerin ünite fiyatının dört kat arttığı bir ortamda arıcılar, üretimle ilgili haykırışlarında son derece haklı” diyor.
Bal üretimine meselesiz bir biçimde devam edebilmeleri için Tarım ve Orman Bakanlığı’nın dayanağını işaret eden Şahin, “Pek çok eserin ithal edildiği ülkemizde bal ihraç ediliyor. Bugün arıcıya yapılan yatırımın yarın devlete ziyadesiyle döneceği düşünülmeli ve 2022 yılı dayanakları yüzde 100 artırmalı” diyor.
ÜÇ KAT ARTACAK
Her yılın temmuz ayında arıcıya maliyeti hesaplanan balın, 2021’de maliyeti 23 lirayken bu yıl 65 liranın altında olmaması öngörülüyor. Bu durumda akıllara, lüks tüketim sınıfına giren balın tüketicinin sofrasına büsbütün veda edip etmeyeceği geliyor. Bu yıl arıcıdan kilogram fiyatı en az 65 liraya çıkacak balların tüketiciye satışının 100-120 liradan aşağı olmayacağını söyleyen Şahin kelamlarına şöyle devam ediyor: “En az 20 çeşit balın üretildiği ülkemizde tüketici neden bal yiyemiyor? Devletin denetim sistemini çok düzgün çalıştırması gerekiyor. Kontratlı üretim modeliyle devlet üreticiden alacağı balları; Tarım Kredi Kooperatiflerinin, Atatürk Orman Çiftliği’nin ve TÜRKŞEKER’in marketlerinde daha uygun fiyatlarla tüketiciyle buluştursun. Böylelikle arıcılığa sıcak bakmayan genç jenerasyon için ekmek kapısı olacak bala tüketici de daha kolay ve uygun fiyatla ulaşmış olur.”
“NASIL GÖLGE DÜŞÜREBİLİR”
TMMOB Besin Mühendisleri Odası İdare Heyeti Lideri Yaşar Üzümcü, “Ülkemizdeki ekonomik kriz bütün besin eserlerinin fiyatlarında çok bir artışa neden oldu. Bu durum da besinde taklit ve tağşiş yapan, hileli besin üretenlere fırsat yaratıyor. Önümüzdeki günlerde tereyağı, zeytinyağı, peynir üzere fiyatı nispeten yüksek olan eserlerde olduğu üzere balda da sahtekârlığın daha da artmasını bekliyoruz. Bugün marketlerden “bal” diye aldığımız ve sıhhat açısından da yarar beklediğimiz pek çok eserin bal aromaları ile tatlandırılmış şeker karışımları olduğunu görüyoruz. İşin berbat tarafı tüketicinin balın âlâ mi, makus mü olduğunu anlayabileceği sihirli bir formül de yok maalesef. Balın gerçek olup olmadığı fakat laboratuvarda yapılan tahliller sonucunda anlaşılabilir. Bu sebeple hileli besin üretenlerin önünü kesmenin tek yolu, devlet tarafından tesirli kontrollerin arttırması” tabirlerini kullandı.